Dług to problem, który dotyka zarówno wierzycieli, jak i dłużników. Pierwsi chcą odzyskać swoje należności, drudzy próbują uniknąć spłaty. Niektórzy dłużnicy stosują różne sposoby, aby zabezpieczyć swój majątek przed egzekucją. Jednym z nich jest przekazanie go innym osobom, np. rodzinie lub znajomym. Czy wierzyciel musi się z tym pogodzić? Nie, ma do dyspozycji skuteczne narzędzie prawne, które pozwala mu unieważnić takie działania dłużnika i ściągnąć dług z jego majątku. Jest to skarga pauliańska. W tym artykule dowiesz się, czym jest, kiedy można ją zastosować i jak się od niej bronić.
Czym jest skarga pauliańska i kiedy można ją zastosować?
Skarga pauliańska to środek prawny, który służy do ochrony interesów wierzyciela przed działaniami dłużnika, które mają na celu uszczuplenie jego majątku i utrudnienie lub uniemożliwienie odzyskania długu. Skarga pauliańska umożliwia wierzycielowi unieważnienie takich działań i przywrócenie sytuacji sprzed ich dokonania. Przykładem takiego działania może być darowizna, sprzedaż lub zrzeczenie się majątku na rzecz osoby trzeciej.
Skarga pauliańska może być zastosowana, jeśli spełnione są następujące warunki:
- dłużnik dokonał czynności prawnej, która uszczupliła jego majątek lub zwiększyła jego zadłużenie
- wierzyciel nie wyraził zgody na taką czynność
- wierzyciel miał swoje roszczenie przed dokonaniem czynności przez dłużnika lub nabył je z tytułu przeniesienia lub zstąpienia
- wierzyciel nie mógł zaspokoić swojego roszczenia z majątku dłużnika w całości lub w części wskutek czynności dłużnika
- dłużnik i osoba trzecia, która nabyła majątek, wiedzieli lub powinni byli wiedzieć o szkodliwości czynności dla wierzyciela
Jak dochodzić swoich praw przy pomocy skargi pauliańskiej?
Jeśli wierzyciel chce skorzystać ze skargi pauliańskiej, musi złożyć pozew do sądu przeciwko osobie, która nabyła majątek od dłużnika. W pozwie musi udowodnić, że spełnione są wszystkie warunki do zastosowania skargi pauliańskiej. Wierzyciel może żądać unieważnienia czynności prawnej dokonanej przez dłużnika i przywrócenia stanu poprzedniego. Może też żądać, aby sąd zezwolił mu na zaspokojenie swojego roszczenia z majątku nabytego przez osobę trzecią, np. poprzez zajęcie i sprzedaż tego majątku.
Skarga pauliańska jest skuteczna tylko w stosunku do wierzyciela, który ją wytoczył. Przypominają doradcy finansowi z Bookfinanse.pl. Nie wpływa na ważność czynności prawnej między dłużnikiem a osobą trzecią w stosunku do innych wierzycieli lub osób trzecich. Skarga pauliańska nie jest też ograniczona czasowo, tzn. wierzyciel może ją wnieść w dowolnym momencie, jeśli spełnione są warunki do jej zastosowania.
Jak bronić się przed skargą pauliańską?
Osoba, która nabyła majątek od dłużnika i została pozwana przez wierzyciela w ramach skargi pauliańskiej, może się przed nią bronić. Może to zrobić, podnosząc zarzuty procesowe lub merytoryczne. Zarzuty procesowe dotyczą kwestii formalnych, np. braku legitymacji procesowej, przedawnienia roszczenia, niedopuszczalności drogi sądowej. Zarzuty merytoryczne dotyczą kwestii zasadniczych, np. braku spełnienia warunków do zastosowania skargi pauliańskiej, istnienia uzasadnionego interesu prawnego, niewinności osoby trzeciej.
Osoba trzecia może się również bronić, wykazując, że nabyła majątek od dłużnika w sposób odpłatny i uczciwy, tzn. że zapłaciła za niego rynkową cenę i nie wiedziała ani nie powinna była wiedzieć o szkodliwości czynności dla wierzyciela. W takim przypadku skarga pauliańska jest bezskuteczna, chyba że wierzyciel wykaże, że osoba trzecia wiedziała lub powinna była wiedzieć o szkodliwości czynności i że cena, którą zapłaciła, była znacznie niższa od wartości rynkowej majątku.
Kiedy skarga pauliańska nie działa?
Skarga pauliańska nie jest skuteczna w każdej sytuacji. Istnieją pewne wyjątki, które uniemożliwiają lub ograniczają jej zastosowanie. Są to między innymi:
- czynności prawne dokonane przez dłużnika w ramach zwykłego zarządu majątkiem, np. bieżące wydatki, opłaty, podatki
- czynności prawne dokonane przez dłużnika na podstawie obowiązku ustawowego lub orzeczenia sądu, np. alimenty, odszkodowania, egzekucje
- czynności prawne dokonane przez dłużnika na rzecz osób uprzywilejowanych, np. małżonka, dzieci, rodziców
- czynności prawne dokonane przez dłużnika w dobrej wierze i bez szkody dla wierzyciela, np. spłata innych długów, zabezpieczenie przyszłych roszczeń
- czynności prawne dokonane przez dłużnika przed powstaniem roszczenia wierzyciela, chyba że wierzyciel nabył je z tytułu przeniesienia lub zstąpienia
Jak wybrnąć ze skargi pauliańskiej?
Skarga pauliańska jest groźnym narzędziem w rękach wierzyciela, który chce odzyskać dług od dłużnika, który ukrywa swój majątek. Dlatego dłużnik powinien unikać podejmowania takich działań, które mogą być podważone przez skargę pauliańską. Jeśli jednak do tego dojdzie, dłużnik może próbować się bronić, wykazując, że jego czynność nie była szkodliwa dla wierzyciela, że nie miał zamiaru uniknąć spłaty długu lub że działał w granicach zwykłego zarządu majątkiem. Dłużnik może też szukać porozumienia z wierzycielem, np. poprzez ugodę, restrukturyzację długu lub upadłość konsumencką.
